In 2019 bedroeg de oppervlakte ‘met effectief natuurbeheer’ 94.060 ha. Dat is een toename met 4.858 ha t.o.v. 2018. De oppervlakte nam in 2019 toe bij de erkende natuurreservaten (+ 2708 ha), de bossen in eigendom van derden met een goedgekeurd beheerplan (+ 382 ha) en de gebieden met een natuurbeheerplan type 2 (+ 1217 ha), 3 (+ 127 ha) en 4 (+ 611 ha). De afname van de oppervlakte domeinbossen met uitgebreid bosbeheerplan (- 86 ha), natuurdomeinen met een goedgekeurd beheerplan (- 78 ha) en Vlaams natuurreservaat (- 23 ha) is het gevolg van de omzetting ervan naar de nieuwe natuurbeheerplannen type 2, 3 en 4. De toename van de oppervlakte erkende natuurreservaten en bossen in eigendom van derden met een goedgekeurd beheerplan zijn uitbreidingen van bestaande beheerplannen. In een aantal gevallen gaat het ook om nieuwe natuurreservaten waarvan de dossiers waren ingediend voor 27 oktober 2017 (volgens de oude wetgeving) die in 2019 afgehandeld en goedgekeurd werden door de minister. Aanvragen ingediend na die datum, voor nieuwe gebieden of hernieuwing van afgelopen erkenningen en bosbeheerplannen, zullen stelsematig omgezet worden naar het nieuwe type natuurbeheerplan.
De meeste gebieden opgenomen in deze indicator beschikken over een goedgekeurd beheerplan (1567 ha Vlaams natuurreservaat en 64 ha bosreservaat hebben nog geen goedgekeurd beheerplan). De mate waarin het beheer er gericht is op het behalen van natuurdoelen kan echter sterk verschillen. In sommige gebieden met goedgekeurd beheerplan kan de natuurfunctie neven- of ondergeschikt zijn aan de economische of de sociale functie. Voor meer info hierover verwijzen we naar De Molder et al. (2011).
Vanaf 2018 worden de verschillende types beheerplannen geïntegreerd tot één nieuw type, het natuurbeheerplan (BVR van 14/07/2017). Daarin worden vier ambitieniveaus onderscheiden. In terreinen van type 1 staat het behoud van de aanwezige natuurkwaliteit voorop. Omdat hier geen specifiek natuurstreefbeeld tot doel gesteld wordt, nemen we deze categorie niet op in de indicator. In terreinen van het type 2, 3 en 4 wordt een hogere natuurkwaliteit nagestreefd. Bij type 2 stelt de beheerder over minstens 25% van de oppervlakte van het terrein het realiseren van één of meerdere natuurstreefbeelden tot doel. Bij types 3 en 4 geldt dit voor de volledige oppervlakte. Type 4 staat daarbij synoniem voor ‘natuurreservaat’. Hier geldt bijkomend een erfdienstbaarheid van duurzaam gebruik en langdurig beheer van het terrein als natuurreservaat.
Tegen 2023 zullen alle beheerplannnen omgezet worden naar de nieuwe natuurbeheerplannen. Er zal dan een nauwkeurigere analyse van de oppervlakte met natuurstreefbeelden mogelijk zijn.