De Vlaamse Waterweg nv en het INBO
De Vlaamse Waterweg nv beheert en exploiteert de waterwegen als een krachtig netwerk dat bijdraagt aan de economie, de welvaart en de leefbaarheid van Vlaanderen. De Vlaamse Waterweg nv zet volop in op de multifunctionaliteit van hun waterwegen. Een belangrijk aspect van deze multifunctionaliteit van de waterwegen betreft het streven naar een harmonie tussen diverse gebruiksfuncties van de waterweg (transport, waterbeheersing, recreatie, industrie, landbouw, waterwinning) en de ecologische functie.
Waterbouwkundige projecten uitgevoerd door De Vlaamse Waterweg nv kunnen een belangrijke invloed hebben op het ecologische systeem van deze rivieren, riviervalleien, waterlopen en kanalen, inclusief de eraan verbonden flora en fauna. Het kan aangewezen zijn om al tijdens de ontwikkelingsfase van deze projecten maatregelen te voorzien om nadelige ecologische gevolgen op te vangen, te verhelpen of te voorkomen. Ook tijdens de uitvoering van een project kan het aangewezen zijn om, gedurende een bepaalde tijd, de gevolgen van het project op het milieu door monitoring in te schatten en passend maatregelen te treffen.
Het INBO heeft een ruime ervaring met de toepassing van kennis van ecosystemen en soorten in het integraal waterbeheer. De beschikbare kennis bestrijkt een reeks disciplines die er invulling aan kunnen geven. Dat gaat van hydrologie, bodemkunde en ecohydrologie, over aquatische en terrestrische ecologie, tot soortenkennis en voedselketens. Sinds 1996 lopen er op het INBO onderzoeksprojecten rond waterwegen, en was er een overeenkomst met de administratieve voorgangers van De Vlaamse Waterweg nv. De projecten hebben betrekking op de waterweg zelf, oevers, bermen of op de valleigebieden.
De samenwerking tussen De Vlaamse Waterweg nv en het INBO wordt formeel bevestigd in het protocol ‘Samenwerkingsovereenkomst tussen De Vlaamse Waterweg en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek inzake ecologische advisering en onderzoek’. De samenwerkingsovereenkomst werd afgesloten tussen ir. Chris Danckaerts, Gedelegeerd Bestuurder van De Vlaamse Waterweg nv, Mevr. Frieda Brepoels, Voorzitter van de Raad van Bestuur van De Vlaamse Waterweg nv en Dr. Maurice Hoffmann, waarnemend Administrateur-Generaal van het INBO. De samenwerkingsovereenkomst is ondertekend op 25 september 2019 en ging in op 1 januari 2019 en is van onbepaalde duur.
Binnen de samenwerkingsovereenkomst zijn er twee overlegstructuren voorzien: op het niveau met beslissingsbevoegdheid van beide partners (managementoverleggroep) en op het niveau van de uitvoering, nl een overleggroep. De managementoverleggroep vergadert twee maal per jaar en staat in voor de financiële en boekhoudkundige controle. Een overleggroep is samengesteld uit enerzijds de algemene coördinatoren zowel De Vlaamse Waterweg nv als het INBO en door De Vlaamse Waterweg nv en INBO aangeduide verantwoordelijken van de kennisthema’s. De overleggroep vergadert minimaal één maal per jaar. De overleggroep staat in voor de kwaliteitsbewaking en inhoudelijke planning van de onderzoeksprojecten. De planning, onderzoeksconcepten en de uitvoering van de taken worden uitgewerkt in nauw overleg met de drie territoriale afdelingen van De Vlaamse Waterweg nv.
Jaarlijks wordt een rollend meerjarenprogramma opgemaakt dat de middellange termijndoelstellingen over een periode van 5 jaar omschrijft. Dat programma wordt door de overleggroep opgesteld, en minimaal jaarlijks geactualiseerd en jaarlijks goedgekeurd door de managementoverleggroep. Voor elk onderzoeksitem wordt een projectfiche uitgewerkt die de doelstellingen, de methodologie, de tijdsraming, het benodigde aantal mensdagen, het benodigd aantal werkingsmiddelen incl. budget per jaar en de eindproducten aangeeft.
Binnen de samenwerkingsovereenkomst wordt gewerkt binnen 3 onderzoeksthema’s:
- thema vismigratie. Het effect van het beheer van de waterloop met inbegrip van onderzoek in het kader van het saneren en voorkomen van vismigratieknelpunten in bevaarbare waterlopen. Dit thema omvat ruwweg alles met betrekking tot visonderzoek en dan in het bijzonder vismigratie
De waterkrachtcentrale op het Albertkanaal ter hoogte van de scheepvaartsluizen van Ham (foto De Vlaamse Waterweg nv) - thema waterweg. Wetenschappelijk onderzoek, monitoring en advisering rond ecologische aspecten in en rond de waterwegen. Het onderzoek in getijdengebieden valt integraal onder dit thema, net als het onderzoek naar natuurvriendelijke oeverinrichtingen, het bomen-, bever- en Maasonderzoek
Natuurvriendelijke oever langs het Kanaal Gent-Oostende ter hoogte van Beernem. De vooroever vangt de hydraulische krachten op afkomstig van varende schepen. Als gevolg ontstaat een luwe zone tussen de vooroever en de eigenlijke oever waardoor oevervegetatie zich kan vestigen en er een rust-, foerageer-, of voortplantingsgebied ontstaat voor fauna. (foto INBO) - thema vallei. Ecologie en beheer van de vallei met inbegrip van het onderzoek van baggergronden en overstromingsgebieden beheerd door De Vlaamse Waterweg nv. Naast het onderzoek op baggergronden en overstromingsgebieden valt onder dit thema ook ecohydrologisch en pedologisch onderzoek in valleien, en dijk- en bermgerelateerd onderzoek.
Gulden sleutelbloem langs het kanaal Duinkerke-Nieuwpoort. Gulden sleutelbloem is een soort typisch voor glanshavergrasland. Glanshavergrasland wordt veelal nagestreefd op dijken langs waterwegen gezien de hoge erosiebestendigheid en hoge ecologische waarde van dergelijke graslanden.